Wist je dat ... jaloezie op het werk een stevige impact kan hebben op de organisatie?

Bij de aanwezigheid van jaloezie voel je snel de ongemakkelijke, negatieve en huichelachtige sfeer. Maar wat is jaloezie eigenlijk? Wat zijn de oorzaken van jaloezie op het werk? En ook en vooral: hoe ga je ermee om als je zelf jaloezie ervaart als collega, als leidinggevende en vanuit het perspectief van de personeelsdienst? Enkele inzichten en reflecties hierna.

Definitie van jaloezie op het werk

Jaloezie op het werk is een emotie die ontstaat wanneer een werknemer zich bedreigd voelt door de successen, vaardigheden, positieve flow of ervaringen of erkenning van een collega. Dat gevoel kan voortkomen uit een vergelijking met anderen waarbij men het idee heeft dat een ander persoon iets heeft dat men zelf graag zou willen hebben, zoals een bevordering, waardering van het beleid of van de leidinggevende, een beter loon enzovoort. Jaloezie op de werkvloer kan leiden tot negatieve gevoelens zoals afgunst, frustratie en onzekerheid. Het kan de werkrelaties en de hele werkomgeving negatief beïnvloeden.

Waarom is er jaloezie op het werk?

• Competitie en vergelijking. Werkplekken zijn vaak competitief, waarbij werknemers zichzelf meten aan de erkenning en de werkomstandigheden (bv. meer thuiswerk) van hun collega’s. Deze voortdurende vergelijking kan gevoelens van jaloezie aanwakkeren, vooral als men denkt dat de ander (on)terecht meer erkenning krijgt.
• Ongelijkheid en perceptie van onrechtvaardigheid. Jaloezie ontstaat vaak wanneer mensen het gevoel hebben dat waardering en erkenning ongelijk of onrechtvaardig worden verdeeld. Als iemand het gevoel heeft dat zijn of haar harde werk niet wordt gewaardeerd terwijl een collega wel wordt beloond, kan dat jaloezie oproepen.
• Ambitie en ontevredenheid. Ambitieuze werknemers kunnen sneller jaloers worden als hun verwachtingen en doelen niet worden bereikt, vooral als ze zien dat anderen wel vooruitgang boeken. Ontevredenheid over hun huidige positie of gebrek aan bevorderingskansen kan deze gevoelens versterken.
• Gebrek aan zelfvertrouwen. Werknemers met een laag zelfbeeld of onzekerheden over hun eigen capaciteiten zijn vatbaarder voor jaloezie. Zij kunnen het succes van anderen als een bedreiging zien en dit projecteren in de vorm van jaloezie.

Hoe omgaan met jaloezie op het werk?

Als collega

Blijf professioneel en empathisch

• Behoud kalmte. Laat je niet meeslepen door de emoties van de ander. Probeer kalm en professioneel te blijven, zelfs als de jaloerse collega zich negatief gedraagt.
• Toon begrip. Erken dat jaloezie een normale menselijke emotie is. Probeer te begrijpen wat de oorzaak van de jaloezie zou kunnen zijn. Misschien zijn ze onzeker over hun eigen positie of prestaties.

Wees bescheiden over je successen

• Minimaliseer niet, maar overdrijf ook niet. Je hoeft je successen of meevallers niet te verbergen, maar wees bescheiden en respectvol wanneer je je prestaties deelt of wanneer je vertelt over thuis (de kinderen die het megagoed doen op school bijvoorbeeld) of over je vakantie(s). Overmatig pronken kan de jaloezie verergeren.
• Erken het team. Als je een succes boekt, probeer dan het team of de samenwerking te benadrukken in plaats van alleen jezelf. Dat kan helpen om de negatieve gevoelens te verminderen.

Vermijd confrontaties en roddels

• Blijf weg van negativiteit. Probeer niet in te gaan op roddels of negatieve praatjes over de situatie. Dat zal de jaloezie alleen maar verergeren en de situatie doen escaleren.
• Vermijd directe confrontatie. In plaats van direct de confrontatie aan te gaan, zoek naar manieren om de relatie te verbeteren door kleine, positieve gebaren (bv. eens vragen hoe het ermee gaat en oprecht luisteren).

Focus op samenwerking

• Bied hulp aan. Soms kan het aanbieden van hulp of een samenwerking helpen om de jaloezie te verminderen. Zo laat je zien dat je hen niet als concurrent ziet, maar als een collega met wie je graag samenwerkt.
• Deel informatie en kansen. Als de een kans zich voordoet om kennis te delen of iemand te betrekken bij een project, doe dat dan. Dat kan helpen om de ander zich gewaardeerd te laten voelen en jaloezie te verminderen.

Bescherm jezelf

• Documenteer negatieve interacties. Als de jaloezie leidt tot pestgedrag of sabotage, is het belangrijk om dat te documenteren. Houd incidenten bij (bv. roeperige uitvallen van iemand waar de burger bij is), zodat je, indien nodig, bewijs hebt om dit verder aan te kaarten.
• Zoek steun. Als de situatie uit de hand loopt, overweeg dan om met een leidinggevende te praten. Zij kunnen helpen om de situatie te de-escaleren en oplossingen aan te brengen.

Blijf gefocust op je eigen werk

• Laat je niet afleiden. Blijf gefocust op je eigen taken en verantwoordelijkheden. Laat de jaloezie van een ander je niet afleiden van je doelen en prestaties.
• Blijf positief. Probeer een positieve houding te behouden. Dit kan helpen om de negatieve energie van jaloezie te neutraliseren.

Als leidinggevende

• Gelijkheid bevorderen. Zorg ervoor dat erkenning op een eerlijke en transparante manier wordt verdeeld. Dat vermindert de perceptie van onrechtvaardigheid onder werknemers.
• Open communicatie. Moedig open communicatie aan binnen het team, zodat dergelijke situaties bespreekbaar zijn.
• Teamdynamiek verbeteren. Werk aan het bevorderen van een positieve teamcultuur waarin samenwerking en wederzijdse ondersteuning centraal staan, in plaats van competitie.

Vanuit de personeelsdienst

• Beleid voor gelijkheid en inclusie. Ontwikkel en implementeer een beleid dat zorgt voor gelijke kansen voor alle werknemers. Dat kan helpen om jaloezie te verminderen door een eerlijke behandeling van iedereen te waarborgen.
• Training en bewustwording. Bied trainingen aan over emotionele intelligentie en het omgaan met werkplaatsdynamiek, zodat werknemers beter kunnen omgaan met gevoelens van jaloezie.
• Bemiddeling. Wanneer jaloezie leidt tot conflicten, dan kan je optreden als bemiddelaar om de situatie te de-escaleren en een constructieve oplossing te vinden.

Door jaloezie op de werkvloer te erkennen en proactief aan te pakken, kunnen negatieve gevolgen worden verminderd en kan een gezondere, meer ondersteunende werkcultuur worden bevorderd. Grijp ook snel in bij stevige jaloeziesituaties, want dergelijke situaties kunnen snel verergeren. Dus krachtdadig, kordaat en duidelijk maar ook positief handelen is de boodschap.