We zoomen in op wat het impostor syndrome is, van waar het komt en hoe je ermee omgaat als personeelsdienst.
Wat is het impostor syndrome?
Het impostor syndrome, ook wel bekend als het bedriegerssyndroom of oplichterssyndroom, is een psychologisch fenomeen waarbij individuen het gevoel hebben hun successen niet te verdienen. Ze zijn voortdurend bang om ontmaskerd te worden als incompetente of onwetende personen. Mensen met het impostor syndrome schrijven hun succes vaak toe aan geluk, toeval of het misleiden van anderen in plaats van aan hun eigen vaardigheden of inspanningen. Vaak zetten ze zichzelf zodanig in dat ze er zelf aan onderdoor gaan of ze zetten zichzelf achteruit door bijvoorbeeld niet mee te doen met een selectieprocedure.
Waar komt het impostor syndrome vandaan?
Het impostor syndrome werd voor het eerst geïdentificeerd in 1978 door de psychologen Pauline Clance en Suzanne Imes. Ze observeerden dat veel succesvolle vrouwen, ondanks hun prestaties, zich intern nog steeds onzeker en ongeschikt voelden. Sindsdien wordt het erkend dat het impostor syndrome niet alleen vrouwen treft, maar elk geslacht en elke leeftijd, vooral in omgevingen waar hoge prestaties worden verwacht.
De oorzaken van het impostor syndrome zijn divers:
- Perfectionisme. Mensen die hoge eisen aan zichzelf stellen, voelen zich sneller ontoereikend als ze niet aan hun eigen strenge normen voldoen.
- Familiedynamiek. Kinderen die zijn opgegroeid met extreem hoge verwachtingen of constant met anderen werden vergeleken, kunnen het gevoel ontwikkelen dat ze nooit goed genoeg zijn.
- Culturele factoren. In sommige culturen of gemeenschappen kunnen prestaties en succes zo sterk worden benadrukt dat individuen altijd het gevoel hebben dat ze niet voldoen (bv. in bepaalde Aziatische culturen).
- Werkcultuur. Competitieve of meer toxische werkplekken, waar fouten zwaar worden afgestraft of waar weinig erkenning wordt gegeven, kunnen gevoelens van ontoereikendheid versterken.
Hoe om te gaan met het impostor syndrome vanuit de personeelsdienst?
Als personeelsdienst is het belangrijk om een omgeving te creëren waarin werknemers zich gewaardeerd en bekwaam voelen. Hierna volgen enkele strategieën om werknemers te ondersteunen die mogelijk worstelen met het impostor syndrome:
- Bewustwording en erkenning
- Training en workshops. Bied trainingen aan waarin het impostor syndrome wordt uitgelegd. Bewustwording hiervan kan werknemers helpen om hun gevoelens te herkennen en te begrijpen dat ze niet de enige zijn die hiermee worstelen.
- Erken het probleem. Zorg ervoor dat leidinggevenden en medewerkers zich bewust zijn van het impostor syndrome, zodat het op de juiste manier kan worden besproken en aangepakt.
- Stimuleer een cultuur van erkenning
- Positieve feedback. Moedig leidinggevenden aan om regelmatig positieve en constructieve feedback te geven. Dit helpt werknemers om hun waarde en bijdragen te erkennen.
- Mentorschap en ondersteuning
- Mentorprogramma’s. Koppel werknemers aan mentoren die hen kunnen ondersteunen en begeleiden. Mentoren kunnen helpen om onzekerheden weg te nemen en zelfvertrouwen op te bouwen.
- Ondersteuning bieden. Zorg ervoor dat er ruimte is voor open gesprekken waarin werknemers hun zorgen kunnen uiten zonder oordeel (bv. in de jaarlijkse feedbackgesprekken).
- Bevorder realistische verwachtingen
- Perfectionisme aanpakken. Help werknemers om realistische doelen te stellen en te begrijpen dat fouten maken een normaal onderdeel van het leerproces is.
- Communiceer duidelijk over prestatie. Zorg ervoor dat verwachtingen en prestaties duidelijk worden gecommuniceerd, zodat werknemers weten wat er van hen wordt verwacht en dat hun bijdragen waardevol zijn.
- Bied ondersteuning aan voor stressmanagement en bevorder zelfzorg
- Workshops en resources. Bied workshops en resources aan voor stressmanagement en emotioneel welzijn. Dat kan werknemers helpen om hun werkgerelateerde stress te verminderen en zich meer in balans te voelen.
- Balans tussen werk en privéleven. Moedig een gezonde balans tussen werk en privéleven aan om burn-out en overwerk te voorkomen, wat kan bijdragen aan gevoelens van ontoereikendheid.
- Zet in op de leidinggevenden
- Leiderschapstraining. Train leidinggevenden in het herkennen en ondersteunen van werknemers die mogelijk lijden aan het impostor syndrome. Ze moeten leren hoe ze kunnen helpen om het zelfvertrouwen van hun team(leden) op te bouwen. Ze moeten ook leren om dit syndroom bij zichzelf te herkennen.
Door deze stappen te nemen kan de hr-afdeling bijdragen aan een ondersteunende werkomgeving waar werknemers zich erkend, gewaardeerd en meer zelfverzekerd voelen, wat de impact van het impostor syndrome kan verminderen.
