Hoewel er in Vlaanderen geen verplichting meer is om te gaan stemmen voor de gemeente- en provincieraadsverkiezingen, hebben burgers nog steeds het recht om naar de stembus te gaan. De verkiezingen vinden plaats op zondag 13 oktober. Dat is in principe een inactiviteitsdag voor veel werknemers, maar sommigen moeten werken. We denken hierbij aan medewerkers in een woonzorgcentrum, in de bibliotheek, zwembad of sporthal … Wanneer werknemers moeten werken tijdens de verkiezingsdag, moeten zij van het werk afwezig kunnen zijn om te gaan stemmen.
Uitoefenen van het stemrecht
Om hun wettelijk recht te vervullen, hebben werknemers de keuze tussen persoonlijk naar de stembus gaan om te stemmen, of stemmen met een volmacht.
Zelf gaan stemmen als burger
Stembureaus zijn open van 8 uur tot 13 uur in gemeenten waar er met potlood en papier wordt gestemd. In gemeenten waar er digitaal wordt gestemd, zijn de bureaus open tot 15 uur. Als het voor de werknemer niet mogelijk is om buiten de werktijden te gaan stemmen, kan hij met toestemming afwezig zijn voor de tijd die nodig is om te stemmen.
De werknemer moet afspreken met zijn leidinggevende op welk tijdstip hij afwezig kan zijn van het werk.
De werknemer heeft geen recht op loon voor de duur van de afwezigheid. Er is geen wettelijk behoud van loon voor de periode waarin de werknemer naar de stembus gaat. Voor deze afwezigheid wordt de afwezigheid gekwalificeerd als “toegestane onbetaalde afwezigheid”.
De werknemer kan ook vragen om een vakantiedag op te nemen om te gaan stemmen. Voor die vraag gelden de gebruikelijke regels voor het opnemen van vakantie, zoals voorzien in het arbeidsreglement.
Stemmen met een volmacht
De werknemer kan een volmacht geven aan een andere kiezer van zijn keuze om in zijn plaats te stemmen. Hiervoor moet hij een volmachtformulier invullen.
Dit formulier is gratis verkrijgbaar bij de gemeente waar de werknemer woont of kan gedownload worden op de website van Vlaanderen.
Dit volmachtformulier moet de werkgever ook ondertekenen. Daarnaast moet hij vermelden dat de aanwezigheid van de werknemer op het werk absoluut noodzakelijk is. Er moet geen attest meer toegevoegd worden.
Zetelen als voorzitter, bijzitter of secretaris in een stembureau, telbureau of hoofdstembureau
Werknemers die als voorzitter, bijzitter of secretaris van een stembureau, een stemopnemingsbureau/telbureau of een hoofdstembureau optreden bij de verkiezingen, hebben recht op dienstvrijstelling op de dag van de verkiezingen. Deze dienstvrijstelling geldt enkel als de werknemer effectief op zondag 13 oktober 2024 moet werken.
Kiezers die een wettige reden voor een verhindering hebben, moeten dit binnen drie dagen na ontvangst van hun bericht dat ze als voor- of bijzitter aangewezen zijn, laten weten aan de magistraat die hen heeft aangewezen.
Wanneer een werknemer moet werken op de dag van de verkiezingen, kan hij aan de werkgever een attest vragen om aan te tonen dat hij moet werken en niet kan zetelen als voorzitter of bijzitter.
Werknemers die als lid van een hoofdstembureau bij de verkiezingen moeten zetelen, moeten de bij de kieswetgeving voorgeschreven vergaderingen van de hoofdbureaus bijwonen. Deze bureaus moeten al enkele weken voor de dag van de verkiezingen meerdere malen samenkomen op de dagen en uren bepaald in de kieswetgeving. Als dat samenvalt met de gebruikelijke kantooruren, is het wenselijk om dienstvrijstelling toe te kennen.
